Spor Yaralanmaları

Spor yaralanmaları, egzersiz ya da sportif aktivite sırasında gelişen yaralanmalardır. Yetersiz ısınma ya da germe egzersizleri, yeterli koruyucu ekipmanların eksikliği, uygunsuz antrenman koşulları ya da yöntemleri ve travma nedeniyle gelişebilmektedir. Genel olarak en sık görülen spor yaralanmaları kas ya da bağ yaralanmalarıdır.

Basit yaralanmalar sonrasında,

İstirahat; Yaralanmaya sebep olabilecek aktivitelerden kaçının.
Buz; Şişliğin ve ağrının azaltılması için yaralanan bölgeye buz uygulayabilirsiniz. Buz, yaralanan bölgeye bir havlu üzerinden 15-20 dakika boyunca uygulanmalıdır. Direkt cilde temas etmemelidir.
Bandajlama (Kompresyon); Şişliği azaltmak için yaralanan bölge elastik bandajlarla sarılabilir.
Yüksekte tutma; Ağrı ve şişliği azaltmak için yaralanan bölge kalp seviyesinin üzerine yükseltilmelidir.

Spor yaralanmalarını engelleyici önlemler;

Kasları güçlendirmeye yönelik bir egzersiz programı uygulanmalı
Egzersiz seviyesi yavaş yavaş arttırılmalı
Yapılan spora uygun ekipmanlar; zemine uygun ayakkabılar, travmaya maruz kalma ihtimali olan bölgeleri koruyan ekipmanlar (dişlik, dizlik, tozluk gibi ) kullanılmalı
Sportif aktivite öncesi ve sonrasında, ısınma ve soğuma egzersizleri yapılmalı. Bu egzersizler kaslar ve yumuşak dokuların esnekliğini arttırarak, yaralanma riskini azaltacaktır.
Yemek sonrası egzersiz ya da spordan kaçınılmalı
Fiziksel yorgunluk olan zamanlarda sportif aktiviteden kaçınılmalı. Yoğun spor yapan kişilerin, vücudun kendini yenilemesine izin verecek dinlenme dönemlerine ihtiyacı vardır. Bununla birlikte vücudun ihtiyacı olan besin maddelerin (protein vb…) ve minerallerin düzenli olarak tüketilmesi gereklidir.

Kalça Yaralanmaları:

Sportif aktivite esnasında kalça eklemine ciddi yükler binmesi nedeni ile bu eklem birçok spor yaralanmasına açık bir eklemdir. Kalça eklemi çevresinde kas yaralanmaları sık görülmektedir. Bununla birlikte labrum yırtığı, femoroasetabuler sıkışma sendromu gibi birçok patoloji spor yaralanmaları neticesinde hastalarda kalça ağrısına yol açabilmektedir.

Menisküs Yırtıkları:

Menisküsler, diz ekleminde iç (medial) ve dış (lateral) menisküs olmak üzere 2 adet bulunan C şeklinde fibrokıkırdak yapılardır.

Menisküs yırtıkları, diz ekleminde en sık karşılaşılan patolojilerdir. Genel olarak menisküs yırtıkları dejeneratif (yıpranmaya bağlı) ve travmatik yırtıklar olarak 2 farklı tipte görülmektedir.

Travmatik yırtıklar daha sık genç-orta yaşlı hastalarda, spor yaralanmalarına bağlı olarak gelişmektedir. Bu yırtıklara sıklıkla ön çapraz bağ, iç yan bağ gibi ek yaralanmalar eşlik etmektedir. Tedavi kararı; eşlik eden yaralanma, menisküs yırtığının oluşum zamanı, yeri, büyüklüğü ve tipi gibi birçok faktör göz önünde tutularak verilir.

Menisküs yırtıklarının cerrahi tedavisinde ön planda menisküs dokusunun korunması amaçlanmalıdır. Buna göre menisküs yırtıklarının tedavisinde; parsiyel menisektomi (menisküsün kısmi olarak alınması), menisküs tamiri, menisküs skafold (sentetik menisküs dokusu) uygulamaları ve menisküs transplantasyonu (nakli) uygulanabilmektedir.

Ön Çapraz Bağ Yaralanmaları:

Ön çapraz bağ (ÖÇB), diz ekleminin orta kısmında bulunan yaklaşık 3-3.5 cm’lik bir bağdır. Temel fonksiyonu dizin öne kaymasına ya da dönmesine engel olmaktır.

Ön çapraz bağ, genellikle sabit ayak üzerinde diz ekleminin dönme hareketi sonrasında (indirekt travma) yaralanır. Yaralanma sırasında diz ekleminden bir kopma sesi gelebilir. Yaralanma sonrası akut dönemde, oluşan kanamaya bağlı dizde şişlik ve ağrı gelişir. Sporcu oyuna devam edemez.

Akut dönemde tedavi görmeyen hastalarda diz eklemindeki şişlik ve ağrı 2-3 hafta içinde azalır. Bu dönemde tedavi görmeyen hastalarda, kronik dönemde özellikle futbol, basketbol gibi ani dönüşlerin gerekli olduğu sportif aktiviteler esnasında dizde tekrarlayan boşalma hissi, güçsüzlük ya da tekrarlayan dönmelere bağlı şikayetler görülebilir. Bu duruma çapraz bağ yetmezliği ismi verilmektedir. Bu klinik durumlarda akut dönemde olmayan yeni menisküs yırtıkları ve kıkırdak yaralanmaları gelişebilir.

Yaralanma geçiren, sportif aktivitelerine devam etmek isteyen aktif-genç hastalarda, cerrahi tedavi uygulanmalıdır. Uygulanan ameliyatta, eş zamanlı olarak menisküs yırtıkları ve kıkırdak yaralanmalarının tedavisi de yapılır.