Arka Çapraz Bağ Yırtığı: Nadiren Ama Ciddi

Arka çapraz bağ (PCL – Posterior Cruciate Ligament) yırtıkları, diz bağ yaralanmaları arasında daha az görülse de, tanısı zor ve ihmal edildiğinde ciddi sonuçlar doğurabilen önemli bir problemdir. Ön çapraz bağa göre daha güçlü olan PCL, dizin stabilitesinde hayati rol oynar ve özellikle travma sonrası oluşan “gizli” diz instabilitelerinin başlıca nedenidir.

Bu yazıda arka çapraz bağın görevini, yırtık belirtilerini, tanı ve tedavi sürecini detaylı şekilde ele alıyoruz.

Arka Çapraz Bağ (PCL) Nedir?

PCL, dizin tam ortasında yer alan ve tibia (kaval kemiği) ile femur (uyluk kemiği) arasında uzanan sağlam bir bağdır. Görevi, kaval kemiğinin arkaya doğru yer değiştirmesini engellemek ve dizin arka-ön stabilitesini sağlamaktır. Özellikle dizin bükülü pozisyonda olduğu sırada, uyluk kemiğine gelen kuvvetlerde aktif rol oynar.

PCL Yırtığı Neden Olur?

PCL yırtıkları genellikle yüksek enerjili travmalar sonrası meydana gelir:

• Trafik kazaları (özellikle araç içinde dizin panele çarpması)
• Spor yaralanmaları (futbol, kayak, güreş gibi temaslı sporlarda)
• Dizin aşırı zorlanması veya hiperekstansiyon
• Dize arkadan direkt darbe alınması

Tek başına olabileceği gibi, bazen diğer bağlarla birlikte çoklu bağ yaralanması şeklinde de görülebilir.

Arka Çapraz Bağ Yırtığı Belirtileri

• Diz arkasında veya genel dizde ağrı
• Şişlik, özellikle travmadan sonraki ilk 24 saatte
• Merdiven çıkarken ya da yokuşta dizde boşalma hissi
• Diz arkasında basınç veya dolgunluk hissi
• Sporda performans kaybı ve güvensizlik hissi
• Dizin arka kısmında morarma (nadir ama tanı koydurucudur)

PCL Yırtığı Nasıl Tanı Konur?

1. Fizik Muayene:

   • Posterior çekme testi

   • Quadriceps aktif testi

   • Diz stabilite testleri

2. Görüntüleme Yöntemleri:

   • Röntgen: Kemik yaralanmalarını dışlamak için

   • Manyetik Rezonans (MR): PCL yırtığı tanısında altın standarttır

   • BT (Bilgisayarlı Tomografi): Travma sonrası eşlik eden kırık şüphesi varsa

Tedavi Seçenekleri

Konservatif (Cerrahi Dışı) Tedavi

• Hafif dereceli (Grade I–II) yırtıklarda
• Dizin stabilitesinin korunduğu durumlarda
• Fizik tedavi, kas güçlendirme, dizlik kullanımı

Cerrahi Tedavi

• Tam kat yırtık (Grade III)
• Dizin belirgin instabil olduğu durumlar
• Çoklu bağ yaralanmaları ile birlikteyse
• Sporcu veya aktif bireylerde tercih edilir
• Artroskopik yöntemle PCL rekonstrüksiyonu yapılır

İyileşme Süreci

• Konservatif tedavide: 6–12 hafta

• Cerrahi tedavide:

  • İlk 6 hafta koruma ve destek

    3. aydan itibaren aktif rehabilitasyon

  • 6–9 ayda spora dönüş

PCL Yırtığı Göz Ardı Edilirse Ne Olur?

• Dizde kronik instabilite gelişir
• Kıkırdak aşınmaları ve menisküs yıpranmaları ortaya çıkar
• Uzun vadede diz kireçlenmesi (osteoartrit) gelişme riski artar
• Günlük yaşamda hareket kısıtlılığı ve ağrı devam eder