Menisküs Yırtığı Nedir? Hangi Belirtilerle Ortaya Çıkar?

Dizde Ani Dönme, Sonrası Takılma ve Ağrı mı Hissediyorsunuz?

Menisküs yırtığı, diz ekleminde sık karşılaşılan ve çoğu zaman ani bir hareket ya da yüklenme sonucu oluşan önemli bir ortopedik problemdir. Menisküsler, dizin iç ve dış tarafında bulunan yarım ay şeklindeki kıkırdak benzeri yapılardır. Temel görevleri; şok emici, yük dağıtıcı ve eklem stabilitesini artırıcı olmalarıdır. Her dizde biri içte (medial), biri dışta (lateral) olmak üzere iki menisküs bulunur.

Bu yapılar, özellikle dönerken, çömelirken veya ağır kaldırırken yapılan ani hareketlerle yırtılabilir. Özellikle sporcularda, genç yaş grubunda travmaya bağlı olarak; ileri yaşta ise dejeneratif nedenlerle yırtık gelişme riski artar.

Menisküs Ne İşe Yarar?

Menisküs, dizin biyomekanik yapısında oldukça kritik bir rol oynar. Femur ile tibia arasındaki uyumu sağlar ve yükün tüm ekleme eşit şekilde dağılmasını kolaylaştırır. Aynı zamanda dizin ani yön değişimlerinde stabil kalmasını destekler.

Sağlıklı bir menisküs, dizin düzgün hareket etmesine yardımcı olurken; yırtılmış bir menisküs, dizin düzgün çalışmasını engeller ve zamanla eklem yüzeylerinde hasara yol açabilir. Bu durum uzun vadede kireçlenmeye, yani osteoartrite zemin hazırlar.

Menisküs Yırtığı Neden Olur?

Menisküs yırtıkları iki ana gruba ayrılır: Travmatik yırtıklar ve dejeneratif yırtıklar.

Travmatik yırtıklar genellikle genç, aktif bireylerde spor sırasında oluşur. Dize ani bir rotasyon, dizin bükülü pozisyonda yük altında dönmesi ya da düşme sırasında oluşan ters hareketler menisküsü zedeleyebilir. Özellikle futbol, basketbol, kayak gibi sporlarda bu tür yırtıklar sık görülür.

Dejeneratif yırtıklar ise ileri yaşla birlikte menisküs dokusunun esnekliğini kaybetmesiyle ortaya çıkar. Küçük bir ters hareket, hafif bir burkulma bile yaşlı bir bireyde menisküs yırtığına neden olabilir.

Ek olarak, fazla kilo, diz çevresi kaslarının zayıf olması, daha önce geçirilmiş diz ameliyatları da menisküs yırtığı riskini artıran faktörler arasında yer alır.

Menisküs Yırtığı Hangi Belirtilerle Ortaya Çıkar?

Menisküs yırtığı sonrası belirtiler yırtığın tipi, yeri ve şiddetine bağlı olarak değişkenlik gösterir. Bazı küçük yırtıklar çok az semptoma yol açarken, büyük ve yer değiştiren yırtıklar ciddi sorunlar yaratabilir.

En sık görülen belirtiler şunlardır:

1. Dizde Ağrı: Genellikle eklemin iç ya da dış kısmında hissedilir. Özellikle çömelme, merdiven inip çıkma, oturup kalkma sırasında artar.

2. Şişlik: Travmatik yırtıklarda 12–24 saat içinde dizde sıvı birikmesiyle hafif ila orta düzeyde şişlik görülebilir.

3. Takılma veya Kilitlenme Hissi: Menisküs parçası eklem boşluğuna sıkıştığında, dizin hareketi aniden durabilir. Bu kilitlenme bazen birkaç saniye sürebilir ve kişi dizini zorlayarak düzeltmeye çalışır.

4. Eklemde Ses ve Hissiyat Değişiklikleri: Dizden “klik” sesi gelmesi, sürtünme ya da boşalma hissi menisküs yırtığının habercisi olabilir.

5. Hareket Kısıtlılığı: Dizi tam bükme veya tam düzleştirme zorlaşır. Özellikle büyük yırtıklarda bu kısıtlama belirgin hale gelir.

6. Güvensizlik Hissi: Dizin üzerine yük verirken boşalıyor gibi hissedilmesi, menisküsün eklem içi stabilitesini bozduğunun göstergesidir.

Tanı Nasıl Konulur?

Menisküs yırtığı tanısı, dikkatli bir fizik muayene ve görüntüleme yöntemleriyle konulur. Ortopedik muayenede McMurray, Apley ve Thessaly testleri gibi özel manevralarla ağrının yeri ve tipi değerlendirilir.

Ancak tanının kesinleştirilmesi için manyetik rezonans görüntüleme (MR) tercih edilir. MR, menisküs yırtığının boyutu, tipi (oblik, yatay, radial, kepçe sapı vs.) ve eklem içi diğer yapılarla ilişkisi hakkında net bilgi verir.

Menisküs Yırtığı Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Tedavi edilmeyen menisküs yırtıkları zamanla büyüyebilir ve dizin diğer yapılarında da hasar oluşturabilir. Sürekli takılma, ağrı, şişlik gibi şikayetler artabilir. En önemlisi, menisküsün koruyucu görevi ortadan kalktığı için eklem yüzeyinde kıkırdak kaybı ve erken kireçlenme (osteoartrit) gelişme riski artar.

Ayrıca, dizdeki dengesizlik nedeniyle kişi farkında olmadan yürüyüş şeklini değiştirir ve bu da bel, kalça, ayak bileği gibi diğer eklemleri olumsuz etkileyebilir.

Tedavi Yöntemleri

Tedavi planı; yırtığın yeri, boyutu, tipi, hastanın yaşı, aktivite düzeyi ve beklentilerine göre belirlenir. Küçük ve şikâyeti az olan yırtıklarda konservatif yöntemler denenebilir. Bunlar arasında fizik tedavi, istirahat, soğuk uygulama, antiinflamatuar ilaçlar ve kas güçlendirici egzersizler yer alır.

Ancak semptomları devam eden ya da yırtığı büyük olan hastalarda cerrahi tedavi gerekir. Cerrahi genellikle diz artroskopisi ile gerçekleştirilir. Bu işlem sırasında yırtık menisküs parçası temizlenir (parsiyel menisektomi) ya da uygun vakalarda yırtık dikişle onarılır (menisküs tamiri).

Menisküs tamiri, özellikle genç hastalarda ve iyi kanlanan bölgelerde tercih edilir. Onarım sonrası iyileşme süresi daha uzun olsa da, menisküs yapısı korunmuş olur ve ileride gelişebilecek dejeneratif değişikliklerin önüne geçilebilir.