Diz Eklemi Kireçlenmesinde PRP Tedavisi

Ameliyat Gerekmeden Ağrıyı Hafifletmek Mümkün mü?

Diz osteoartriti ya da halk arasında bilinen adıyla diz kireçlenmesi, diz eklemini kaplayan kıkırdak dokunun zamanla aşınması ve yapısal bozulması sonucunda oluşan kronik, ilerleyici bir hastalıktır. Hastalarda genellikle yürüyüşle artan ağrı, sabah sertliği, hareket kısıtlılığı ve eklemde şişlik gibi belirtiler görülür. Tedaviye erken dönemde başlamak, hastalığın ilerlemesini durdurmak ya da yavaşlatmak açısından büyük önem taşır.

Bu aşamada cerrahi dışı, minimal invaziv yöntemlerden biri olan PRP (Platelet-Rich Plasma) uygulaması, giderek artan bir şekilde tercih edilmektedir. Peki PRP diz kireçlenmesinde gerçekten etkili midir? Ne zaman uygulanmalı, kimlere fayda sağlar, bilimsel veriler ne diyor? Bu yazıda tüm bu sorulara kapsamlı yanıtlar veriyoruz.

PRP Nedir ve Nasıl Etki Gösterir?

PRP, kişinin kendi kanından elde edilen, trombositten zengin plazma anlamına gelir. Kan alındıktan sonra santrifüj işlemiyle ayrıştırılan plazma kısmı, yoğun miktarda büyüme faktörü, sitokin ve iyileştirici biyolojik ajanlar içerir. Bu plazma, diz içine enjekte edildiğinde hasarlı dokularda iyileşmeyi başlatan sinyalleri tetikler.

Diz osteoartritinde PRP'nin temel etkileri şunlardır:

• Kıkırdak hücrelerinin korunmasına ve yenilenmesine yardımcı olur
• Eklem sıvısının (sinovyal sıvı) kalitesini artırır
• İnflamasyonu baskılayarak ağrıyı azaltır
• Hareket kabiliyetini ve yaşam kalitesini artırabilir

Bu etkiler, PRP'yi özellikle erken ve orta evre osteoartrit hastaları için ideal bir tedavi seçeneği haline getirir.

PRP Hangi Evrelerde Etkilidir?

Diz kireçlenmesi, genellikle 4 evrede değerlendirilir:

• Evre 1–2 (hafif-orta düzey): Kıkırdak hasarı sınırlıdır, ağrı hareketle artar ama eklem yapısı korunmuştur. PRP bu evrede oldukça etkilidir.
• Evre 3 (ileri düzey): Kıkırdak kaybı belirgindir, ancak hala tam temas bozulmamıştır. PRP fayda sağlayabilir, ancak etkisi daha sınırlı olur.
• Evre 4 (ileri ve yaygın hasar): Eklem aralığı tamamen kaybolmuştur, kemik kemikle temas halindedir. Bu durumda PRP genellikle fayda sağlamaz, cerrahi seçenekler düşünülmelidir.

Bu nedenle PRP'nin etkili olabilmesi için zamanlama çok kritiktir. Erken evrede başlanan tedavi ile hem ağrı kontrol altına alınabilir hem de eklem dejenerasyonu yavaşlatılabilir.

PRP Nasıl Uygulanır?

PRP uygulaması, klinik ortamda yaklaşık 15–20 dakika süren, ağrısız ya da minimal rahatsızlıkla yapılan bir işlemdir.

1. Kan Alımı: Hastanın kolundan 10–30 ml arasında kan alınır.
2. Santrifüj İşlemi: Özel cihazda kan yüksek devirde döndürülerek trombositten zengin plazma ayrıştırılır.
3. Enjeksiyon: Elde edilen PRP solüsyonu diz eklemine steril koşullarda, bazen ultrason eşliğinde enjekte edilir.

Genellikle 1–3 seans arasında uygulanır. Seanslar 2–4 hafta aralıklarla planlanır.

Bilimsel Veriler PRP Hakkında Ne Diyor?

PRP'nin diz osteoartriti üzerindeki etkileri üzerine yapılan bilimsel çalışmalar son yıllarda ciddi artış göstermiştir. İşte bazı önemli veriler:

• Patel et al. (2013): PRP uygulanan hastalarda, hyaluronik asit uygulananlara göre ağrı kontrolü ve fonksiyonel iyileşme daha başarılı bulundu.
• Kraeutler et al. (2016): Meta-analiz çalışması, PRP’nin diz osteoartriti tedavisinde plasebo ve hyaluronik asite kıyasla daha etkili olduğunu gösterdi.
• Filardo et al. (2012): Genç, erken evre kireçlenme hastalarında PRP'nin 12 aya kadar süren semptomatik rahatlama sağladığı bildirildi.
• American Academy of Orthopaedic Surgeons (AAOS) rehberlerinde, PRP’nin özellikle evre 1–2 osteoartrit hastalarında alternatif tedavi seçeneği olarak düşünülebileceği belirtilmektedir.

PRP Tedavisinin Avantajları

• Kişinin kendi kanı kullanıldığı için biyouyumlu ve güvenlidir
• Ameliyat gerektirmez, poliklinik şartlarında uygulanabilir
• Eklem yapısını bozmaz; diğer tedavi seçeneklerini engellemez
• Yan etki riski son derece düşüktür
• Ağrı kontrolünde medikal ilaçlara alternatif olabilir

Bu özellikler sayesinde PRP, ameliyatsız ama etkili bir çözüm arayan hastalar için önemli bir seçenektir.

Uygulama Sonrası Nelere Dikkat Edilmeli?

• İlk 24–48 saatte hafif ağrı, şişlik, sızlama olabilir
• Buz uygulaması ve istirahat önerilir
• Ağrı kesici olarak parasetamol tercih edilir; NSAİİ grubu ilaçlar önerilmez
• En az 48 saat ağır aktiviteden kaçınılmalıdır
• Etkinin ortaya çıkması 1–3 hafta sürebilir