Artroskopi ile Menisküs Onarımı

Menisküs Yırtıklarında Koruyucu Cerrahinin Gücü

Diz eklemi, hareketliliği ve yük taşıma kapasitesi sayesinde hem günlük yaşamın hem de sportif aktivitelerin merkezinde yer alır. Bu eklemin sağlıklı çalışabilmesi için dizdeki menisküs yapılarına ihtiyaç vardır. Menisküs, dizde uyluk kemiği (femur) ile kaval kemiği (tibia) arasında yer alan yarım ay şeklinde bir kıkırdak dokusudur ve eklemin stabilitesini sağlamak, yük dağılımını dengelemek ve darbelere karşı koruma sağlamak gibi temel görevleri vardır.

Ancak travmalar, ani dönme hareketleri, zorlayıcı spor aktiviteleri ya da yaşa bağlı yıpranmalar menisküsün yırtılmasına neden olabilir. Özellikle genç ve aktif bireylerde menisküs yırtıkları uzun vadede kıkırdak hasarlarına, dizde instabiliteye ve erken kireçlenmeye yol açabilir. Bu nedenle menisküs yırtıklarında onarıma öncelik verilmesi ve mümkünse menisküsün korunması güncel tedavi yaklaşımının temelini oluşturur. İşte bu noktada artroskopik menisküs onarımı devreye girer.

Menisküs Yırtığı Onarılabilir mi?

Eskiden menisküs yırtıkları çoğunlukla çıkarılarak tedavi edilirdi. Ancak menisküsün ne kadar önemli bir yapı olduğu anlaşıldıkça, günümüzde mümkün olan her durumda menisküsün korunması, yani onarılması tercih edilmektedir.

Yırtığın tipi, yeri, hastanın yaşı ve eşlik eden diz yapılarının durumu menisküs onarımına uygunluğu belirler. “Kırmızı bölge” olarak adlandırılan, menisküsün damarlanması iyi olan dış 1/3 kısmında yer alan yırtıklar genellikle başarılı şekilde onarılabilir. Damarlanması zayıf olan iç bölgelerde ise onarım şansı düşer, bu durumda kısmi çıkarma (parsiyel menisektomi) gerekebilir.

Artroskopik Menisküs Onarımı Nasıl Yapılır?

Artroskopik menisküs onarımı, diz çevresine yapılan küçük (yaklaşık 0.5 cm) kesilerden özel kamera ve mikro cerrahi aletler yardımıyla gerçekleştirilir. İşlem genellikle spinal (belden) ya da genel anestezi altında uygulanır.

Cerrah, artroskopi sırasında diz eklemi içini görüntüler ve menisküs yırtığının tipini belirler. Uygun durumda yırtık uçlar tazelenir ve özel dikiş sistemleriyle menisküs dokusu birbirine dikilerek sabitlenir. Dikişler ya dışarıdan içeri, içeriden dışarı ya da tamamen eklem içinden yerleştirilen özel “implant benzeri” sistemlerle yapılabilir.

Ameliyat süresi yırtığın büyüklüğüne ve tipine göre değişmekle birlikte ortalama 45–60 dakika sürer. İşlem sonrası hastanede kalış süresi genellikle 1 gündür.

Kimler Menisküs Onarımı İçin Uygundur?

Artroskopik menisküs onarımı her yırtıkta uygulanamaz. Uygun hasta seçimi tedavinin başarısı için kritik öneme sahiptir. Aşağıdaki kriterlere sahip hastalarda menisküs onarımı daha yüksek başarı sağlar:

• Genç ya da orta yaşta olmak (genellikle 15–45 yaş arası)
• Taze (akut) yırtık olması
• Yırtığın kırmızı bölgeye yakın konumlanması
• Yırtığın şeklinin onarıma uygun olması (longitudinal, oblique, “bucket handle” tipi)
• Diz ekleminde ileri kireçlenme olmaması
• Aktif ve sporla uğraşan bireyler olması

Yaşlı, dejeneratif yırtığı olan ve ekleminde ileri kıkırdak kaybı bulunan bireylerde menisküs onarımı genellikle tercih edilmez. Bu hastalarda parsiyel menisektomi daha uygun bir seçenek olabilir.

Ameliyat Sonrası İyileşme Süreci

Menisküs onarımından sonra iyileşme süreci, menisektomiye göre daha uzun ama daha değerlidir. Çünkü menisküsün korunması, dizin uzun vadeli sağlığı açısından kritik rol oynar. İlk birkaç hafta yük vermek kısıtlanabilir. Hastaya koltuk değneğiyle yürüme önerilir. Dizin tam bükülmesi ve çömelme gibi hareketler 6–8 hafta süreyle sınırlandırılır.

Fizik tedavi, ameliyat sonrası dönemin vazgeçilmezidir. Öncelikle hareket açıklığı korunur, ardından kas kuvveti artırılır. Propriyosepsiyon (denge) egzersizleri, spora dönüşün planlı ve güvenli şekilde yapılmasını sağlar. Tam iyileşme süreci 3–6 ay arasında tamamlanır. Spora dönüş süresi genellikle 4. aydan sonra planlanır.

Menisküs Onarımının Avantajları Nelerdir?

• Menisküs yapısı korunur, diz biyomekaniği bozulmaz
• Eklem kıkırdağı daha uzun süre sağlıklı kalır
• Gelecekte oluşabilecek kireçlenme riski azalır
• Genç bireylerde eklem ömrü uzatılmış olur
• Spor performansında daha yüksek fonksiyonel kazanım sağlanır

Bu nedenle, uygun olan her durumda menisküs onarımı tercih edilmeli, çıkarma işlemleri ise son çare olarak düşünülmelidir.