Diz Protezi Kimlere Uygulanır?

Diz Protezi Kimlere Uygulanır?

Bu yazıda diz protezinin kimlere uygulanabileceği, hangi kriterlerin dikkate alındığı ve protez cerrahisinin ideal aday profili ayrıntılı olarak ele alınmıştır.

Diz eklemi, vücudun en karmaşık ve en fazla yük taşıyan eklemlerinden biridir. Yıllar içerisinde çeşitli nedenlerle bu eklemde aşınma, bozulma ve ağrılı hareket kısıtlılığı gelişebilir. Bu durum, özellikle ileri evre diz kireçlenmelerinde (gonartroz), hastaların günlük yaşam aktivitelerini büyük ölçüde kısıtlayabilir. Konservatif tedavi yöntemlerinin yetersiz kaldığı durumlarda ise diz protezi cerrahisi (total diz artroplastisi) gündeme gelir.

Ancak diz ağrısı yaşayan her hastaya protez ameliyatı uygulanmaz. Protez cerrahisinin doğru hasta grubuna ve doğru zamanda uygulanması, hem başarı oranını hem de hasta memnuniyetini doğrudan etkiler. Bu yazımızda, diz protezinin kimler için uygun olduğu, hangi kriterlerin dikkate alındığı ve ameliyat öncesi değerlendirme süreçleri ayrıntılı olarak ele alınmaktadır.

Diz Protezi Nedir?

Diz protezi, hasar görmüş eklem yüzeylerinin çıkarılarak yerine metal ve polietilenden oluşan yapay yüzeylerin yerleştirildiği bir ameliyattır. Bu yapay yüzeyler sayesinde eklem hareket açıklığı geri kazanılır, ağrı ortadan kaldırılır ve dizin fonksiyonları yeniden sağlanır.

Diz protezleri:

• Total diz protezi: Hem uyluk kemiği (femur) hem de kaval kemiği (tibia) eklem yüzeyleri değiştirilir.
• Unikondiler (yarım) diz protezi: Sadece eklemin iç veya dış kısmı değiştirilir. Genellikle erken evre vakalarda tercih edilir.

Diz Protezi Kimler İçin Uygundur?

1. İleri Evre Kireçlenme Hastaları

• Radyolojik olarak evre 3-4 gonartroz saptanan hastalar
• Eklem aralığı tamamen daralmış ve kemik temasının olduğu durumlar
• Osteofit (kemik çıkıntısı) oluşumu ile birlikte şekil bozukluğu gözlenen vakalar

Bu hastalarda diz protezi, ağrıyı azaltmak ve hareket kabiliyetini artırmak açısından en etkili yöntemdir.

2. Günlük Yaşam Kalitesi Ciddi Şekilde Bozulan Hastalar

• Ağrı nedeniyle merdiven çıkamayan, yürüyemeyen, ev içinde dahi destekle hareket eden kişiler
• Geceleri bile diz ağrısı nedeniyle uykusu bölünen bireyler
• Tuvalet ihtiyacını karşılamada ve oturup kalkmada ciddi zorlanan hastalar

Protez ameliyatı bu grupta yaşam konforunu belirgin şekilde artırır.

3. Diğer Tedavi Seçeneklerinden Faydalanamayanlar

• İlaç tedavisi, fizik tedavi, enjeksiyon (PRP, hyaluronik asit) gibi yöntemlerle rahatlama sağlanamayan hastalar
• Egzersiz ve kilo kontrolü gibi yaşam tarzı düzenlemeleri yetersiz kalan durumlar

Tedaviye dirençli bu vakalarda cerrahi, kalıcı çözüm sunar.

4. 60 Yaş ve Üzeri Bireyler (Ancak Mutlak Kriter Değil)

Günümüzde diz protezi cerrahisi, çoğunlukla 60 yaş ve üzerindeki hastalarda uygulanır. Ancak:

• Hastanın biyolojik yaşı (gerçek fiziksel kapasitesi)
• Kemik kalitesi
• Aktivite seviyesi

gibi etkenler göz önünde bulundurularak, daha genç bireylere de gerekirse protez uygulanabilir. Özellikle romatizmal hastalıklar veya doğuştan eklem bozuklukları olan genç bireylerde de protez gerekebilir.

5. Eklemde Deformite ve Şekil Bozukluğu Olan Hastalar

• Dizin içe (varus) veya dışa (valgus) doğru eğildiği durumlar
• Eklemin düzgün eksende olmadığı ve yürüyüşün bozulduğu hastalar

Bu tip deformiteler zamanla diğer eklemleri de etkiler. Protez ile bu bozukluklar düzeltilerek yürüyüş paternleri iyileştirilebilir.

Diz Protezi Kimler İçin Uygun Değildir?

• Enfeksiyon aktifliği olanlar (geçici olarak ertelenmelidir)
• Kontrolsüz diyabet ya da kalp hastalığı gibi ameliyat riskini artıran durumlar
• Erken evre kireçlenmesi olan hastalar
• Ağrısı tolere edilebilir düzeyde olan bireyler
• Cerrahiye uyumu olmayan, ciddi nörolojik bozukluğu bulunan hastalar

Bu gruptaki hastalarda öncelikle medikal ve fiziksel tedaviler denenmelidir.

Diz Protezi Öncesi Değerlendirme Süreci

Protez kararı almadan önce detaylı bir hazırlık süreci gerekir:

• Radyolojik değerlendirme (ağırlık taşıyan grafiler)
• Kan tahlilleri ve anestezi değerlendirmesi
• Gerekirse kalp ve dahiliye konsültasyonları
• Hasta eğitimi ve ameliyat sonrası beklentilerin netleştirilmesi

Başarılı bir cerrahinin ilk adımı, uygun hastaya, doğru zamanda, doğru teknikle müdahale etmektir.