Protez Takıldıktan Sonra Enfeksiyon Riski

Protez Takıldıktan Sonra Enfeksiyon Riski

Protez takıldıktan sonra enfeksiyon riski nedir? Hangi belirtiler dikkate alınmalıdır? Tanı, tedavi yöntemleri ve korunma yolları hakkında kapsamlı bilgiye ulaşın.

Ortopedik protez cerrahisi, özellikle diz ve kalça eklemi gibi büyük eklemlerde ileri kıkırdak hasarı bulunan hastalar için hayat kalitesini belirgin şekilde artıran etkili bir tedavi yöntemidir. Ancak her cerrahi işlemde olduğu gibi protez ameliyatlarında da bazı komplikasyon riskleri mevcuttur. Bu risklerin başında ise protez enfeksiyonları, yani “periprostetik eklem enfeksiyonu (PJI)” gelir. Nadir görülse de, geliştiğinde ciddi sonuçlar doğurabilen bu enfeksiyonlar, hem hasta konforunu hem de tedavi sürecini doğrudan etkileyebilir.

Protez Enfeksiyonu Nedir?

Protez enfeksiyonu, takılan yapay eklem çevresinde mikroorganizmaların çoğalarak enfeksiyon oluşturması durumudur. Genellikle bakteriyel kaynaklı olan bu enfeksiyonlar, akut veya kronik olarak ortaya çıkabilir.

Sıklıkla etkilenen bölgeler:

• Diz protezi (gonartroplasti)
• Kalça protezi (kalça artroplasti)
• Omuz ve dirsek protezleri (daha nadir)

Etkilenen mikroorganizmalar:

• Staphylococcus aureus (en yaygın)
• Koagülaz negatif stafilokoklar
• Pseudomonas spp.
• Enterococcus spp.

Enfeksiyon Riski Hangi Durumlarda Artar?

Protez enfeksiyonu riski birçok faktöre bağlı olarak değişkenlik gösterir. Bu riskler hem cerrahiye hem de hastanın mevcut sağlık durumuna göre değerlendirilmelidir.

1. Hastaya Bağlı Risk Faktörleri

• Şeker hastalığı (diyabet)
• Obezite
• Bağışıklık sistemi zayıflığı (immünsüpresyon)
• Sigara kullanımı
• Romatoid artrit veya lupus gibi kronik enflamatuvar hastalıklar
• Daha önce geçirilmiş eklem enfeksiyonu
• İleri yaş

2. Cerrahiye Bağlı Risk Faktörleri

• Uzun süren ameliyatlar
• Ameliyat esnasında sterilite kurallarına tam uyulmaması
• Kan kaybının fazla olması
• Tekrarlayan cerrahiler (revizyon protezler)
• Yoğun hastane ortamlarında yapılan ameliyatlar

Enfeksiyon Ne Zaman Ortaya Çıkar?

Protez enfeksiyonları, zamanlamalarına göre üç grupta incelenir:

• Erken dönem enfeksiyonlar: Ameliyat sonrası ilk 3 ay içinde gelişir. Genellikle daha agresiftir.
• Gecikmiş enfeksiyonlar: 3 ay - 2 yıl arasında görülür. Klinik belirtiler sinsi ilerleyebilir.
• Geç dönem enfeksiyonlar: 2 yıldan sonra gelişir. Vücutta başka bir enfeksiyon odağından proteze yayılabilir (hematolojik yayılım).

Belirtiler Nelerdir?

Protez enfeksiyonu bazı durumlarda kendini belirgin şekilde gösterirken, bazen daha sinsi ilerleyebilir. Dikkat edilmesi gereken belirtiler:

• Ameliyat yerinde kızarıklık, sıcaklık artışı ve şişlik
• Yaranın geç iyileşmesi veya akıntı
• Ani başlayan ya da giderek artan eklem ağrısı
• Ateş ve halsizlik
• Protez çevresinde hareket kısıtlılığı
• Radyolojik bulgularda protez çevresinde kemik erimesi (osteoliz)

Tanı Nasıl Konur?

Protez enfeksiyonlarının tanısı multidisipliner yaklaşım gerektirir. Kullanılan yöntemler:

• Laboratuvar testleri: CRP, ESR, beyaz küre (WBC) yüksekliği
• Eklem sıvısı analizi: Enfeksiyon varlığı için eklemden sıvı alınarak mikrobiyolojik inceleme yapılır
• Görüntüleme yöntemleri: Röntgen, MR, sintigrafi veya PET taramaları
• Biyopsi: Gerekli durumlarda doku örneği alınarak patolojik inceleme yapılır

Tedavi Seçenekleri

Tedavi, enfeksiyonun şiddetine, süresine ve mikroorganizmanın türüne göre değişkenlik gösterir. Başlıca tedavi yaklaşımları şunlardır:

1. Antibiyotik Tedavisi

Hafif enfeksiyonlarda, erken dönemde başlanan antibiyotiklerle başarılı sonuçlar alınabilir.

2. Debridman ve Yüzey Temizliği (DAIR)

Erken dönemdeki enfeksiyonlarda protez çıkarılmadan yapılan cerrahi temizleme işlemidir.

3. Protez Değişimi (Revizyon Cerrahisi)

İleri veya kronik enfeksiyonlarda uygulanan yöntemdir. İki şekilde yapılabilir:

• Tek aşamalı revizyon: Enfekte protez çıkarılır ve aynı seansta yeni protez yerleştirilir.
• İki aşamalı revizyon: Enfekte protez çıkarılır, geçici bir ara protez (spacer) konur ve enfeksiyon kontrol altına alındıktan sonra yeni protez takılır.

Enfeksiyonu Önlemek İçin Neler Yapılabilir?

Başarılı bir protez cerrahisi ve enfeksiyonsuz bir iyileşme süreci için hem cerrah hem de hasta bazı noktalara dikkat etmelidir:

Cerrahi öncesi

• Diyabet gibi sistemik hastalıkların kontrol altına alınması
• Sigaranın bırakılması
• Gerekirse kilo verilmesi

Cerrahi sırasında

• Titiz sterilizasyon uygulamaları
• Antibiyotik profilaksisi
• Ameliyat süresinin mümkün olduğunca kısa tutulması

Cerrahi sonrası

• Ameliyat sonrası pansumanların düzenli yapılması
• Şüpheli bir durum geliştiğinde zaman kaybetmeden doktora başvurulması
• Diş tedavisi gibi vücudun başka bölgelerindeki işlemlerden önce koruyucu antibiyotik kullanımı (hekim önerisiyle)