Kalçada İliopsoas Tendiniti: Nedenleri ve Tedavisi

Sinsi Başlayan, Hareketle Artan Ön Kalça Ağrısı

İliopsoas tendiniti, kalça ön yüzünde yer alan ve güçlü bir kas grubu olan iliopsoas kasının, kemik yapıya yapıştığı yerde gelişen iltihabi (inflamatuar) bir durumdur. Genellikle sporcularda, aktif bireylerde ya da kalça çevresindeki kasların dengesiz çalıştığı durumlarda ortaya çıkar. Kalça kasığında hissedilen batıcı ağrı, merdiven çıkarken veya ayağı öne doğru kaldırırken artan rahatsızlık hissi ile kendini belli eder.

Bu yazıda iliopsoas tendonunun anatomisini, tendinitin gelişim nedenlerini, klinik belirtilerini ve cerrahi dışı tedavi seçenekleri başta olmak üzere tüm güncel yaklaşımları detaylı biçimde ele alıyoruz.

İliopsoas Kas-Tendon Yapısı Nasıldır?

İliopsoas, aslında iki kasın birleşiminden oluşur: iliacus ve psoas major. Bu kaslar bel omurlarından ve pelvisin iç yüzünden başlayarak birleşir ve femur kemiğinin küçük trokanter denilen bölgesine tendon aracılığıyla yapışır. İliopsoas, kalçanın en güçlü fleksör kasıdır; yani kalçayı yukarı doğru çeken ve yürüyüşte, koşuda, merdiven çıkarken aktif olarak görev yapan kastır.

Bu yoğun kullanıma bağlı olarak, iliopsoas tendonunun kalça eklemi önündeki kemik yapı üzerine sürtünmesi, zamanla iltihaplanma ve ağrıya neden olabilir. Bu tabloya iliopsoas tendiniti adı verilir.

Neden Oluşur?

İliopsoas tendiniti genellikle aşırı kullanım ya da mekanik sürtünme sonucu oluşur. Kas-tendon yapısı, tekrarlayıcı hareketler ve yüksek frekansta zorlandığında, yapışma bölgesinde mikrotravmalar meydana gelir. Bu da zamanla inflamasyon ve ağrıyla sonuçlanır.

Başlıca nedenler şunlardır:

• Uzun süreli koşu ve tekrarlayıcı bacak kaldırma egzersizleri
• Dans, futbol, jimnastik gibi kalça fleksiyonunun yoğun olduğu sporlar
• Kalça çevresi kas dengesizlikleri
• Belirgin lordoz (bel çukuru artışı)
• Kalça artroskopisi sonrası dönemde tendonun fazla gerilmesi
• Kalça biyomekaniğini bozan yapısal problemler (örneğin FAI)
• Uygun olmayan egzersiz tekniği

Kadın sporcularda, pelvik yapı özellikleri nedeniyle bu tablo daha sık görülmektedir.

Belirtileri Nelerdir?

İliopsoas tendinitinde en belirgin belirti kalça önünde, kasık bölgesinde hissedilen ağrıdır. Bu ağrı genellikle sinsi başlar ve zamanla artar. Tipik özellikleri şunlardır:

• Yürürken ya da koşarken kalça önünde sızlama
• Merdiven çıkarken ya da ayakta diz kaldırma hareketi sırasında batıcı ağrı
• Uzun süreli oturmalardan sonra ayağa kalkarken zorlanma
• Kalçanın ekstansiyona (geriye doğru) zorlandığı pozisyonlarda sertlik hissi
• Kalçadan gelen takılma veya atlama sesi (snapping hip sendromu ile birlikte olabilir)
• Ağrıya eşlik eden hassasiyet ve kas sertliği

Tanı koyulurken dikkatli bir kas muayenesi ve provokatif testlerle iliopsoas kasının gerilmesiyle ağrının arttığı gösterilir.

Tanı Nasıl Konur?

Tanı genellikle klinik muayene ile konur. Kalçayı yukarı kaldırırken veya ekstansiyona zorlarken ağrının oluşması tipiktir. Thomas testi ve iliopsoas direnç testi gibi özel manevralar kullanılır.

Destekleyici görüntüleme yöntemleri şunlardır:

• Ultrasonografi: Tendon bölgesinde ödem, kalınlaşma veya bursa sıvısı tespiti
• Manyetik Rezonans Görüntüleme (MR): Tendon çevresi inflamasyonun değerlendirilmesinde etkili
• Dinamik MR veya ultrason: Hareketle ilişkilendirilen ağrılar için faydalıdır

Laboratuvar testleri genellikle gerekmez; ancak enfeksiyon veya sistemik inflamasyon düşünülüyorsa ek tetkikler yapılabilir.

Tedavi Seçenekleri Nelerdir?

İliopsoas tendiniti çoğunlukla konservatif (ameliyatsız) yöntemlerle tedavi edilebilen bir hastalıktır. Tedavi yaklaşımı çok yönlü olmalı ve neden-sonuç ilişkisi dikkate alınarak planlanmalıdır.

1. Aktivite Modifikasyonu:
Ağrıyı artıran hareket ve aktiviteler geçici olarak azaltılmalı ya da durdurulmalıdır. Spor programları yeniden yapılandırılmalıdır.

2. İlaç Tedavisi:
Non-steroid antiinflamatuar ilaçlar (NSAİİ) ağrıyı ve inflamasyonu kontrol altına almak için kullanılabilir.

3. Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon:

• İliopsoas germe egzersizleri
• Kalça çevresi kas gruplarının kuvvetlendirilmesi
• Duruş bozukluklarının düzeltilmesi
• Manuel terapi ve derin doku masajı
• Elektroterapi uygulamaları

4. Lokal Enjeksiyonlar:
Dirençli vakalarda ultrason eşliğinde iliopsoas tendonuna ya da bursa bölgesine lokal steroid enjeksiyonu yapılabilir.

5. PRP veya Kök Hücre Uygulamaları:
Daha kronik ve tekrarlayan olgularda, doku onarımını desteklemek amacıyla biyolojik tedavilere başvurulabilir.

6. Cerrahi Müdahale:
Nadir vakalarda ve konservatif tedavilere yanıt alınamadığında, artroskopik yöntemlerle iliopsoas tenotomi (kasın gevşetilmesi) uygulanabilir. Bu genellikle son seçenektir.